Gedagtes vir elke dag
Of lees almal by Gedagtes vir elke dag
Leef van dag tot dag deur God se genade. Wees vandág bly. Wees vandág gelukkig. Gee vandág jou alles! Dis die dinge wat jou gees gesond hou.
VERTROU OP DIE HERE VIR EWIG
Hannes Ollewagen
Jes. 26:1-21
“Vertrou op die HERE vir ewig, want in die Here HERE is ’n ewige rots.” (:4).
Wanneer ons so aan die einde van ’n kalenderjaar kom en die afgelope jaar in terugskoue neem, besef ons weer dat daar baie dinge is wat dieselfde bly, maar tog ook baie is wat verander. En wanneer ons langer is ’n jaar terugkyk, is dit asof daar selfs meer dinge is wat verander het en minder is wat dieselfde gebly het. Hoe verder die terugblik, hoe meer of groter die verandering. Ek is ook van mening dat hierdie toenemende en gedurige veranderinge ’n groot oorsaak van mense se onsekerheid vandag is. Vastigheid en dissipline bied tog vir enige mens sekerheid. Die teendeel is dan natuurlik ook waar.
1811: MOORD OP LANDDROS A STOCKENSTRÖM
KULTUURDAGBOEK 29 DESEMBER
Lees volledig by Kultuurdagboek
Die oorsprong van die moordlustigheid en onbetroubaarheid wat swart op blank openbaar, het waarskynlik geen datumverwysing nie aangesien dit maar altyd bestaan het – en altyd sal; wie dit nie glo nie is naïef, onkundig oor die swart-kultuur en oningelig oor die verlede. Ook die gebeure op hierdie dag in 1811 getuig van die barbaarse gewelddadigheid van die swartman. Landdros Anders Stockenström was bekend vir sy ooglopende gewildheid as vriend en weldoener onder die swartes. Spesifiek onder die Kôsas het hy bekend gestaan as 'n witman met 'n oop hand.
1909: BRIEF VAN LOUIS BOTHA OOR AFRIKANERBOND
KULTUURDAGBOEK 29 DESEMBER
Lees volledig by Kultuurdagboek
Vyf jaar voor hy sy ware kleure as verraaier en liefhebber van Brittanje tydens die rebellie wys, skryf Louis Botha op hierdie dag van sy plaas Rusthof af aan FS Malan in die Kaap dat hy – Botha – baie bly daaroor is dat Malan vir Onze Jan Hofmeyr as leier van die Afrikanerbond opgevolg het.
Hy sou verder graag die Bond landwyd as 'n sterk politieke faktor wil sien word. Maar hy het veral gehoop dat die gematigde ondersteuners van die Progressiewe Party met die ander partye soos die Bond, die Orangia-Unie en die Het Volk-party sou saamwerk.
BROKKIES UIT DIE BOEK HELDELAND (5)
Geskryf deur Philip Venter (u kan die boek bekom deur hom te skakel by 083 444 7672)
Die bevelvoeder van die manne was ‘n sersant Maritz, ‘n aangename, innemende man. ‘n Goeie soldaat. ‘n Halfuur nadat die Buffel by hom weg is, is dit gebombardeer. ‘n MIG het die damwal en die Buffel getref. Hy het dikwels gewonder wat sou gebeur as hy hulle nie opgehou het nie.
1912: "MISHOOP"- VERGADERING; HERTZOG SE WAAKSAAMHEID- KOMITEE
KULTUURDAGBOEK 28 DESEMBER
Lees volledig by Kultuurdagboek
Met die samestelling van die eerste Unie-kabinet wou die aangewese premier, genl Louis Botha, nie graag sy vroeëre mede-generaal van die Engelse Oorlog, genl JBM Hertzog, insluit nie. Dit was polities egter onvermydelik. Van die begin af het Hertzog, die Afrikaner in Suid-Afrika, en Botha, die konsilialis in Britse skaduwee, die toekomspad gesoek.
In 1912 het die politieke bom ná Hertzog se De Wildt-toespraak gebars. Die gevolg was dat hy uit genl Botha se nuwe Kabinet gelaat is. Maar die getroue Afrikaners het hulle om Hertzog geskaar en hom hulle persoonlike steun, voorbidding en politieke hulp aangebied.
Tielman Roos het landwyd 'n volksprotes teen Hertzog se weglating gereël. Ongeveer 5 000 Afrikaners het op hierdie dag in Pruisepark, Pretoria, regoor die standbeeld van pres Paul Kruger, byeengekom. Die platform was 'n hoop verrotte gras wat vir bemesting in die park gebruik sou word.
ONS SAL 'N 3e KEER OPSTAAN!
Waar ons volk te doen het met die derde maal wat ons ons vryheid verloor het, is dit sinvol om te kyk na die geskiedenis: wat sê die geskiedenis van die vorige twee gevalle waar ons ons vryheid verloor het? Die merkwaardige feit is dat ons tevore tweemaal ons vryheid verloor, maar dit ook reeds twee maal herwin het. Dit is waarskynlik die mees aktuele en betekenisvolle feit in hierdie saak. Ná die verlies van ons vryheid in 1877 het dit net vier jaar geduur tot 1881 toe die vryheid met die wapen herwin is by Amajoeba. Ná 1902 het dit 46 jaar geduur tot 1948, toe die Afrikaners die politieke mag oor Suid-Afrika verower het, en 60 jaar tot 1961, toe Suid-Afrika ‘n republiek geword en die Afrikaners se politieke beskikking oor die hele Suid-Afrika bevestig is.
Die geskiedenis hiervan is vir ons ter sake om meer as een rede. Die twee vrae is: waarom het Afrikaners die politieke vryheid herwin, en op watter wyse? Dit is die twee belangrikste sake wat ter sake is. Nou is die eenvoudige feit in verband hiermee dat die Afrikaners die politieke vryheid herwin het, omdat hulle van die begin af geweier het om die onderwerping te aanvaar. Hulle het nie berus in die onreg van die verowering nie. As daardie enkele besluit nie geneem was nie, sou daar in die rigting geen verdere gevolge uit voortgevloei het nie.
BROKKIES UIT DIE BOEK HELDELAND (4)
083 444 7672)
Jona skrik wakker. Hy ruik hulle nog voordat hulle by hom is, en hy kry genoeg tyd om die geweer oor te haal voordat die eerste een by hom is. Instinktief skiet hy in die man se rigting en die koeël tref die ou aan die linkerkant van sy bors. Die projektiel mis die man se hart, maar perforeer sy long. Die man is egter nog teen die impak bestand; adenalien en die liggaam se natuurlike weerstand daarteen maak dat hy net ‘n klap teen die bors voel. Die gevolge sal eers oor ‘n paar minute kom. Hy pluk die geweer uit Jona se hand en skop na hom.
Oubaas het opgevlieg en byt na ‘n ander paar bene. Hy kry egter ‘n skop wat sy wind uit hom uitslaan en hy bly vir die oomblik lê. Hy is nog ver van uitgegroei af en hy het seer. Hy tjank-tjank en gaan staan so ver as moontlik van die manne en sodra hy sy wind terugkry blaf hy sonder ophou.
1838: SLAG BY OPATEKLOOF EN UMFOLOZI- VLAKTE
KULTUURDAGBOEK 27 DESEMBER
Lees volledig by Kultuurdagboek
“Hierdie slag het 'n uiters betekenisvolle rol in ons geskiedenis gespeel, want indien die Zoeloes hulle oorrompel het, sou die oorwinning by Bloedrivier tot niet gemaak wees”.
Ná die Slag by Bloedrivier het die Wenkommando Dingaanstat besoek en laer op die Entonjaneni-hoogte getrek. Op 27 Desember het 'n kommando van ongeveer 300 man en 40 Port Natalse swartes uitgetrek om die Zoeloes aan te val en die beeste wat op 17 Februarie by Bloukrans gesteel is, terug te kry.
Volgens Bongoza, 'n Zoeloespioen wat hom klaarblyklik opsetlik gevange laat neem het, was die beeste in die nabygeleë Opatekloof. Pretorius se gewonde hand het begin pyn en hy het die bevel aan Karel Landman oorgedra en na die laer teruggekeer. Halfpad in die kloof af het Bongoza verdwyn en het die Zoeloe-krygers, nadat 'n deurdringende kreet vanuit die koppie weerklink het "i zi pagati (hulle is binnekant!)", uit die klowe gestorm om die kommando van die laer af te sny.
1932: SA STAP VAN GOUD- STANDAARD AF
KULTUURDAGBOEK 27 DESEMBER
Lees volledig by Kultuurdagboek
Op hierdie dag het die Reserwebank en die vernaamste handelsbanke in 'n formele brief aan die Minister daarop gewys dat die geskil rondom die afstap van die goudstandaard onhoudbaar geword het.
Nadat Brittanje op 21 September 1931 andermaal die goudstandaard opgeskort het deur die Bank van Engeland te onthef van sy verpligting om staafgoud op aanvraag te verkoop, het die vraag ontstaan en is omvattend bespreek of Suid-Afrika Brittanje se voorbeeld moet volg. Hierdie debat het hom afgespeel in 'n toestand van ernstige ekonomiese depressie wat in Suid-Afrika en die meeste ander lande van die wêreld geheers het.
Terwyl dit in wese oor 'n ekonomiese aangeleentheid gegaan het wat op grond van ekonomiese argumente besleg moes word, het dit spoedig 'n sterk politieke inslag gekry.
1905: KERKDIENSTE
KULTUURDAGBOEK 26 DESEMBER 1905
Lees volledig by Kultuurdagboek
Dit was aan die begin van die twintigste eeu nog die gebruik om op Tweede Kersdag, Tweede Paasdag en Tweede Pinksterdag gereeld kerkdienste te hou.
Op Tweede Kersdag in 1905 het dit egter dae lank op Stellenbosch en omgewing gereën. Dit was 'n harde en aanhoudende reën en die omgewing was so deurdring van water dat daar haas geen aktiwiteite soos kerkdienste, kon plaasvind nie. Daarvandaan het die gebruik uitgesterf.
HOE LYK JOU VREDE OP HIERDIE KERSDAG?
Ds Andrè van den Berg
“Eer aan God in die hoogste hemele en vrede op aarde, in die mense ʼn welbehae” - Luk.2:14
Op Kersdag ervaar talle gelowiges ʼn ambivalensie. Hierdie groot woord beteken om twee uiteenlopende ervarings gelyktydig te ervaar. Dis soos om te wil lag en ter selfde tyd ook te wil huil. Kersdag is enersyds ʼn vreugdevolle dag maar andersyds ook ʼn hartseer dag. Vir gelowiges is dit ʼn vreugdevolle dag omdat Jesus se koms na die aarde herdenk word, maar andersyds ook ʼn hartseer dag omdat die meeste mense dit vir die verkeerde rede vier.
Kyk maar net hoe gaan dit tydens die Kerstyd. Handelsomgewings is ʼn miernes van bedrywigheid; mense jaag van die bank na die winkels en soms selfs wéér terug bank toe! Kerstyd is die tyd van die jaar waar mense oorboord gaan met buitensporige aankope en vergrype. En dit maak gelowiges opreg hartseer. Kerstyd moet eerder daardie tyd van die jaar wees om voor God stil te raak en met die geestesoor die engelekoor van die grootsheid van Christus hoor sing, net soos wat die skaapwagters hulle daardie nag in Betlehem hoor sing het.
KERSFEES – JA OF NEE?
Ds Andrè vd Berg
“En terwyl hulle daar was, is die dae vervul dat sy moes baar” (Luk.2:6).
Is 25 Desember werklik die geboortedag van ons Here Jesus of was dit ʼn heidenfees wat van ʼn Christenbaadjie voorsien is soos wat sommige mense beweer? Die antwoord op beide vrae is nee; 25 Desember is nie die werklike geboortedag van Jesus nie en dis ook nie van die heidendom verkry nie.
Jesus se koms is nie ’n geboortedag-herdenking nie, maar ’n herdenking van sy geboorte.
Jesus se geboorte moes baie naby aan 25 Desember gewees het. Die vroeë kerk het aan die hand van ou Joodse geskrifte die tyd van Sagaria se diensbeurt in die tempel vasgestel. Sagaria was Johannes die Doper se pa en priesters moes jaarliks oorgeskrewe dienste in die tempel in Jerusalem nakom.
Sagaria se diensbeurt was in September van daardie jaar. En in daardie tyd het ’n engel aan hom verskyn en hom van sy seun se komende geboorte ingelig. Werk dit nou uit – Elizabeth was ses maande swanger toe ’n engel Maria oor Jesus se komende geboorte ingelig het en dus in Maart van daardie jaar. Die vroeë kerk het hierdie datum op 25 Maart bereken. Jesus se geboorte was nege maande later – 25 Desember.
KERSTYD VIR DIE CHRISTEN- AFRIKANER
DIE CHRISTELIKE KERSFEES
Ons het die voorreg om weer vanaand en môre die geboorte van Jesus Christus te herdenk. God het sy enigste Seun gestuur omdat dit noodsaaklik was dat Jesus waarlik volkome mens word sodat Hy as't ware saam met ons onder die oordeel oor die sonde kon inskuif, ten spyte daarvan dat Hy sondeloos is. Dit was juis sy sondeloosheid wat gemaak het dat Hy sy groot lyding en God se toorn kon verduur – iets wat geen sondaar kan doen nie. So het Hy die sonde oorwin en vir ons verlossing gebring.
En vanaand op Ou Kersaand, wanneer ons graag 'n Kersboom met mooi liggies en persentjies daaronder in die meeste van ons huise het, maak seker dat jy weet waarom die persent-uitruilery gaan: die geskenk van God aan die mensdom – sy Seun; en die geskenk van die mens aan God – wanneer ons ons harte vir Hom gee.
Deur die eeue is daar telkens berekenings gemaak om die datum van die geboorte van Christus vas te stel. Hoewel die plek van Christus se geboorte in Betlehem met redelike sekerheid aangewys kon word, kon die presiese datum van sy geboorte nog nooit vasgestel word nie.
Een van die groot struikelblokke van navorsers was die feit dat die mens se sterfdatum in die ou tyd baie belangriker geag is as sy geboortedatum.
BROKKIES UIT DIE BOEK HELDELAND (3)
083 444 7672)
“Nou kom.”
Uiteindelik is die luukse kar in die middel van die rivier. Gasket, wat self bestuur, het die lugreëling aan en, alhoewel die verkoelingsisteem baie goed ontwerp en gebou is, selfs vir Suid-Afrikaanse hitte, loop die kar nou gevaar om te oorverhit. Die Jeep sou dit vir ‘n entjie trek, en dan grawe sy eie groot bande diep in die sand in. Onder die harde sandkors is daar nou nattigheid en die kar sak tot op sy onderstel. Daar word gestoot, die sand voor die wiele weggegrou en hy vorder ‘n paar meter. Die sweet tap in die hitte en die humiditeit. Humeure word korter.
“Basjan, reverse tot by die Benz en dan pluk jy hom. Dan hardloop jy tot anderkant.”
“Gasket, dit gaan nie werk nie. Iets gaan breek.”
“Kom, comrade. Ons sal moet try.”
“Ons kan, maar as iets breek is dit nie op my rekening nie.”
1838: INNAME VAN UMGUN- GUNDLOVU
KULTUURDAGBOEK 23 DESEMBER
Lees volledig by Kultuurdagboek
In De Zuid-Afrikaan van 16 Februarie 1839 verskyn 'n brief wat Andries Pretorius op 23 Desember 1838 aan Jacobus Boshof van Graaff-Reinet geskryf het om hom in te lig oor die oorwinning by Bloedrivier en die iname van Umgungundlovu (volgens die Graham's Town Journal waarin die brief op 14 Februarie 1839 verskyn het, het Pretorius dit op 22 Desember 1838 geskryf).
Die dae tussen 20 en 24 Desember was vir die kommando van Andries Pretorius 'n emosiebelaaide tydperk. Op 20 Desember 1838 het Pretorius en 'n geselskap die hoofstad van die eens magtige Zoeloevolk, Umgungundlovu, heeltemal verlate gevind. Die stat was boonop deels deur brand in puin gelê. Omdat die inname van Umgungundlovu deur die Voortrekkers 'n gedenkwaardige gebeurtenis was, het Pretorius 'n gedenksteen met sy naam en die datum van inname daarop uitgekap in die stat opgerig.
1838: AANLEG VAN POTCHEFSTROOM
KULTUURDAGBOEK 22 DESEMBER
Lees volledig by Kultuurdagboek
Potchefstroom (in die aanvangsjare bekend as Mooirivier, Mooirivierdorp of Vryburg) is deur AH Potgieter en sy mede-Trekkers aan die standhoudende Mooirivier aangelê, ongeveer tien kilometer stroom op vanaf die huidige ligging van die dorp.
Geen definitiewe dokumentêre getuienis behalwe een, dui daarop dat dit in Desember 1838 gewees het nie. Die een noem egter pertinent dat dit op 22 Desember was.
1880: BELEG VAN PRETORIA
KULTUURDAGBOEK 22 DESEMBER\
Lees volledig by Kultuurdagboek
In die Transvaalse Vryheidsoorlog het die Britse beleg van Pretoria op hierdie dag begin maar dit was van korte duur – net sowat drie maande.
In hierdie tyd het die vasgekeerdes in Pretoria heelwat lief en leed verduur, hoewel die leed blykbaar nooit eintlik van die heel ernstigste was nie. In die Britse kamp in Schoemanstraat het byvoorbeeld 'n vlooiplaag uitgebreek tot groot ontsteltenis en ongerief van die vroue en kinders.
BLY IN HOM!
Hannes Ollewagen
Joh. 15:1-27
“Bly in My, soos Ek in julle. Net soos die loot geen vrug kan dra van homself as dit nie in die wysntok bly nie, so julle ook nie as julle in My nie bly nie. Ek is die wynstok, julle die lote. Wie in My bly, en Ek in hom, hy dra veel vrug; want sonder My kan julle niks doen nie.” (:4&5).
Wie in Christus bly en Christus in Hom – hy dra veel vrug, want sonder Hom kan ons niks doen nie. Honderd maal, duisend maal voel ek vandag om hierdie woorde te herhaal sodat hierdie woorde in ’n vrugtelose samelewingmag insink. Hierdie woorde moet ingang vind in ’n samelewing wat onvrugbaar geword het omdat die mens in sy waansinnige humanisme dink dat hyself tot goeie dinge in staat is! En kyk hoe onvrugbaar en toegegroei van onkruid lyk ons volksakker nie vandag nie. Die rede hiervoor is eenvoudig – ons het nie in Hom gebly nie.
1880: KRYGSWET 'MARTJIE LOUW'...
KULTUURDAGBOEK 21 DESEMBER
Lees volledig by Kultuurdagboek
Die gebruik om deur vervorming van 'n persoon se naam of 'n gebeurtenis, dikwels met 'n bewuste ironiese bedoeling, daardeur 'n persoon se aansien en status te verlaag of aan te dui welke afkeer daar jeens iemand bestaan, kom ook in die Suid-Afrikaanse geskiedenis voor. Dit is veral so wanneer die burgers direk geraak is, byvoorbeeld deur anneksasie.
Rondom die anneksasie van ZAR in 1877 en die daaropvolgende Vryheidsoorlog het heelwat van hierdie volksetimologieë ontstaan en was dit veral Britse amptenare en militêre gesagvoerders wat die voorwerpe van Afrikaner-ironie was. Ná die onverwagte anneksasie van die ZAR deur sir T Shepstone in 1877, verwerf hy die naam Duiwel-se-Slypsteen of Die-ou-vuilis-slypsteen.
1900: KITCHENER- MEMORANDUM OOR KONSENTRASIE- KAMPE UITGEREIK
KULTUURDAGBOEK 21 DESEMBER
Lees volledig by Kultuurdagboek
Die totstandkoming van konsentrasiekampe in Suid-Afrika tydens die Tweede Vryheidsoorlog, waardeur 'n bykans onuitwisbare letsel op die Afrikanervolk gelaat is, was in hoofsaak 'n uitvloeisel van die beleid van brandstigting en verwoesting wat deur die Britse militêre owerheid in werking gestel is. Hierdeur is die nie-vegtende deel van die bevolking in die republieke by die oorlog betrek, en die Britse owerheid was van oortuiging dat die aantasting van hul vroue en kinders die Boeremagte tot oorgawe sou dwing.
Die wegvoering van vroue en kinders na kampe sou voorts 'n einde bring aan die bevoorrading van die Boeremagte deur die vroue op die plaas, alles faktore wat 'n spoedige einde van die oorlog in die hand moes werk. Vyftig konsentrasiekampe, waarin tot 110 000 mense oor 'n tydperk van minder as twee jaar gehuisves was, het gevolglik van die einde van 1900 af tot in 1902 tot stand gekom. Die inwonertal van die konsentrasiekampe was byna vier keer meer as die getal krygsgevangenes wat hier te lande en oorsee in kampe aangehou is.